Zdrowa Rzeka
Zdrowa rzeka
Dlaczego taki podcast?
W 2005 roku Organizacja Narodów Zjednoczonych zainicjowała Dekadę „Woda dla życia”, aby pomóc w budowaniu większej świadomości potrzeby lepszego dbania o nasze zasoby wodne. Od tego roku w czwartą niedziel września obchodzimy Światowy Dzień Rzek.
W tym roku to święto obchodzimy w dniu 25 września. A jest to rok szczególny, kiedy katastrofa rzeki Odry rozpoczęła serię dyskusji publicznych związanych ze stanem Polskich rzek.
Stanem, który od lat budzi obawy ekspertów. Podkreślają oni, że ponad 90% polskich rzek zostało przekształconych i należy je poddać działaniom naprawczym, które umożliwią im „powrót do zdrowia”. Dlaczego — bo „zdrowa rzeka” to dobro społeczne, które świadczą wymierne i znaczące korzyść środowiskowe, ekonomiczne i kulturowe zarówno w skali mikro, jak i całych dorzeczy.
Dlatego co tydzień, będziemy rozmawiać z wybranymi ekspertami, miłośnikami i działaczami – słowem, z tymi którym zależy na przyszłości Polskich rzek.
Dowiecie się m.in. dlaczego rzeki są ważne; czym, oczami ekspertów wielu dziedzin cechuje się „zdrowa rzeka”; dlaczego należy dbać o „zdrowie” rzek, a także czym jest renaturyzacja, usługi ekosystemowe i wiele, wiele innych.
W ramach cyklu podcastów, produkowanych na zlecenie i z inicjatywy Fundacji Hektary Dla Natury oddajemy głos ekspertom, których traktujemy jako rzeczników rzek, aby mogli mówić o ważnych sprawach. Będziemy dążyć do tego, aby każda rozmowa była wyjątkowa, a jej przebieg był spójny z charakterem rzeki swobodnie płynącej. Rozmawiamy bez barier, dopasowujemy się do rozmówcy, pozwalamy na swobodne wypowiedzi bez skrótów wypaczających ich sens.
Dbanie o rzeki to nie tylko obowiązkowe zadanie na dziś, ale i nasze zobowiązanie wobec przyszłych pokoleń.
Dla kogo?
Dla każdego, kto chce zrozumieć dlaczego rzeki powinny być zdrowe.
Dla tych, co decydują o przyszłości rzek.
Dla miłośników rzek, którzy chcą tym uczuciem dzielić się z innymi!
Gdzie nas słuchać?
Pomysłodawca, Fundator i Prezes Fundacji Hektary Dla Natury
Piotr
Sielicki
Ilona
Biedroń
Opiekunka merytoryczna Projektu. Wiceprezeska Fundacji Hektary Dla Natury
Robert
Feluś
Piotr
Marcinów
Redaktor techniczny
S1 E15 Małgorzata Owczarska — Wszyscy jesteśmy rzeką
Małgorzata Owczarska jest antropolożką kultury i etnografką. Adiunkt w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, absolwentka studiów doktoranckich w SNS PAN oraz stypendystka Fulbrighta na Uniwersytecie Hawajskim w Mānoa w Honolulu. Prowadziła badania w Polsce, na Litwie i w Polinezji Francuskiej. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół niebieskiej humanistyki, etnografii polinezyjskiej, aktywizmu ludów tubylczych i postkolonializmu. Współpracowała również przy projektach kulturalnych i społecznych z organizacjami pozarządowymi i muzeach w Polsce, Indiach i Belgii. Obecnie prowadzi grant NCN pt.: „Doświadczenie nadmiaru, braku i zrównoważonej obecności wody. Studium w nurcie błękitnej antropologii”.
więcej +Gościem ostatniego odcinka pierwszej serii podcastu jest Małgorzata Owczarska, humanistka, etnografka, specjalistka w zakresie błękitnej antropologii.
W tym odcinku czas na inne spojrzenie na rzeki i kwestie wodne. Zanurzamy się w nurt ekologizacji humanistyki czy post-humanistyki. W rozmowie zastanawiamy się, jak opisać relację pomiędzy ludźmi i bytami, które nie są ludźmi. A woda jest właśnie takim nieożywionym bytem, który nie jest człowiekiem.
Wyjaśniamy dlaczego rzeki w naszej kulturze postrzegamy jednowymiarowo, jako dobre i pożyteczne lub – najczęściej – jako złe i niszczycielskie. A rzeka występuje przecież w dwóch postaciach jako twórca i niszczyciel jednocześnie. Przypisywanie wyłącznie niszczycielskiego charakteru zaburza właściwe postrzeganie rzek, a co za tym idzie preferowanych metod ujarzmienia czy ochrony rzek. Wpływa na oczekiwania społeczeństwa i społeczności lokalnej w stosunku do rzek i na oczekiwania co do kierunku działań wobec rzek np. przez Wody Polskie czy administrację.
Z rozmowy dowiecie się m.in. czy w ogóle można rzece nadać osobowość prawną? I kim są wtedy przedstawiciele takiej rzeki. Czym jest sama woda i jak ją postrzegamy: jako rzekę, jako zasób, jako prawo? Dlaczego na poziomie deklaratywnym traktujemy wodę jako źródło życia, a później nie przekłada się to na praktykę i chronienie wód? Czy wynika to z tego, że ląd możemy posiadać, możemy go mieć na własność, a wody nie – bo ona płynie, paruje, jest innym bytem.
Małgorzata opowiada także o tym, czym jest np. błękitna antropologia czy błękitna humanistyka i próby włączenia wody, nie tylko w nasze procesy poznawcze, czyli to, w jaki sposób my poznajemy świat, ale też jak o nich myślimy.
W rozmowie opowiadamy o badaniu relacji nas ludzi z innymi bytami, w tym wodą i rzeką. Rozmówczyni zwraca uwagę, że w naszym lądocentrycznym myśleniu wydaje nam się, że żyjemy na skale, ale tak naprawdę żyjemy na oceanie, czyli na wodzie. Wyjaśnia, że patrzenie na życie przez pryzmat wody pozwala nam myśleć procesualnie, niepunktowo. To sprawa, że zaczynamy rozumieć jak woda w naszym życiu jest istotna.
Zapraszamy do odsłuchania 15. odcinka podcastu „Zdrowa rzeka”.
S1 E14 Roman Konieczny — Nie trzeba niszczyć rzeki, by uniknąć powodzi
Roman Konieczny – inżynier budownictwa wodnego, specjalista ds. ograniczania skutków powodzi z wykorzystaniem tzw. metod nietechnicznych, projektowania lokalnych systemów ostrzeżeń, budowy lokalnych planów ograniczania skutków powodzi. Wieloletni pracownik Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, niezależny ekspert Koalicji Ratujmy Rzeki. Roman uczestniczył w wielu projektach międzynarodowych finansowanych przez Unię Europejską, światową Organizację Meteorologiczną i Bank Światowy. Ukończył kilka kursów organizowanych przez NATO w zakresie łagodzenia skutków powodzi. Przez wiele lat był redaktorem naczelnym kwartalnika „Poradnik Ekologiczny dla Samorządów”.
więcej +W rozmowie z Romanem poznacie definicję powodzi, dowiecie się, że nie tylko rzeki powodują powodzie i zrozumiecie, czym jest np. powódź stuletnia i dlaczego tak trudno oszacować w Polsce straty spowodowane wielką wodą.
Romek to prawdziwa skarbnica ciekawych historii. Opowiada np. jak ludzie raz doświadczeni powodzią radzą sobie z przygotowaniem do następnych. Często podejmowane przez nich inwestycje są na granicy prawa (o czym pewnie sami nie wiedzą). Jest też druga grupa ludzi, którzy nigdy nie doświadczyli powodzi i nie maja świadomości, że są zagrożeni. Są co prawda w Polsce mapy zagrożenia powodziowego, ale dostęp do nich jest zbyt trudny dla zwykłych obywateli.
Istotą problemu, na co zwraca uwagę Roman, jest zmiana podejścia do edukowania i zwiększenia świadomości powodziowej. Opowieści powodziowe z perspektywy osób, które przeżyły powódź, znaki wielkiej wody, praca z mapami powodziowymi to materiały, które mają ogromny potencjał na zwiększenie tej świadomości. Dane o historycznych powodziach gromadzone lokalnie, fotografie z tych powodzi, czy wspomnienia mogą mieć ogromne znaczenie dla przygotowania ludzi do zagrożenia.
Roman, jako inżynier budownictwa podkreśla również, że wały przeciwpowodziowe nie są pewnymi urządzeniami, które chronią przed powodzią. A ludzie mieszkający „za wałami” często nie mają tej świadomości. Przy tej okazji odnosi się do analiz wskazujących, że największe straty w 1997 roku wystąpiły właśnie na terenach „chronionych” wałami. W kontekście renaturyzacji rzek i oddawania rzekom przestrzeni zdecydowanie wypowiada się za odtwarzaniem naturalnej retencji, w szczególności w górnych partiach zlewni rzek, aby opóźnić odpływ wód. Odnosi się do przykładów wyliczeń jak zmiana gospodarki leśnej wpływa na kształtowanie powodzi i zmniejszenie kulminacji fali powodziowej. Te działania powinny być podstawą każdej strategii ograniczania ryzyka powodziowego, choć z pewnością dla polityków i szefów państwowych jednostek są to działania o mniejszym potencjale promocyjnym niż budowle hydrotechniczne.
Gość podcastu zauważa zmianę filozofii myślenia i odchodzenie od działań na rzecz „szybkiego odprowadzenia wody” do coraz bardziej popularnych i pożądanych działań retencjonowania opadu tam, gdzie wystąpił. Podkreśla, że dobra filozofia zarządzania powodzią to w pierwszej kolejności wykorzystanie możliwości tego, co nam może dać natura. Jeśli to nie wystarcza to wtedy uzupełniamy działania retencyjne działaniami inwestycyjnymi.
Romek dużo mówi o aktywnych działaniach samorządów lokalnych, które po powodziach w 1997 i 2010 roku coraz częściej budują własne systemy ostrzegania przeciwpowodziowego. Dość powiedzieć, że suma czujników wykorzystywanych w tych lokalnych systemach przewyższa liczbę czujników sieci państwowej IMGW. Dobrym prognostykiem jest też zauważalna zmiana w politykach rozwoju niektórych województw. Coraz częściej kładzie się tam nacisk na renaturyzację rzek i skuteczną retencję wody.
W swobodnej rozmowie Roman i Robert wielokrotnie przywołują swoje krakowskie doświadczenia związane z Wisłą, powodziami i wałami przeciwpowodziowymi, np. tymi pod Wawelem. Dodatkowo Romek częstuje słuchaczy amerykańskimi obserwacjami. To, jak tam sobie ludzie radzą z powodziami i jak działa komunikacja w tej kwestii można uznać – jego zdaniem – za wzór godny naśladowania.
Zapraszamy!
S1 E13 Przemysław Nawrocki — Rzeka wymaga troski
Przemysław Nawrocki – biolog specjalizujący się w środowiskowych aspektach gospodarowania wodami. W Fundacji WWF Polska pracuje od 1997 r. W latach 2006 – 2022 członek zespołów i ciał doradczych związanych z gospodarką wodną i ochroną przyrody, w tym zespół ekspertów opracowujących „Projekt Narodowej Strategii Gospodarowania Wodami/ Polityki wodnej państwa do roku 2030”; Zespół ds. Ochrony i Rozwoju Żywych Zasobów Wód przy Ministrze Rolnictwa i Rozwoju Wsi; Państwowa Rady Ochrony Przyrody (Przewodniczący Komisji ds. Ochrony Wód i Mokradeł w latach 2014 – 2016), Regionalna Rada Ochrony Środowiska przy RDOŚ Białystok, Państwowa Rada Gospodarki Wodnej, Państwowa Rada Ochrony Środowiska, Rada Naukowa Biebrzańskiego Parku Narodowego, Rada Naukowa Parku Narodowego „Ujście Warty”. Odznaczony odznaką „Za Zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej” przyznawaną przez Ministra Środowiska oraz Nagrodą Zielonego Liścia za zasługi dla rozwoju Zielonych Płuc Polski.
W wolnych chwilach bartnik, „rzeźbiarz przyrodniczy” i ilustrator, miłośnik archeologii eksperymentalnej (zwłaszcza „oszczepnictwa paleolitycznego”), jazzu i bluesa.
Gościem kolejnego odcinka jest Przemysław Nawrocki – doktor biologii specjalizujący się w ochronie ekosystemów rzek i mokradeł. Od ćwierćwiecza związany jest z WWF Polska, działa też jako ekspert i współpracownik wielu instytucji związanych z ochroną środowiska, głównie rzek. Sprawia, że jest słyszalny głos mniejszości, głos przyrody. Przemek opowiada o zagrożeniach, w tym o ginącej bioróżnorodności biologicznej. Zachęca do zwiększenia ochrony przyrody, jak również do podjęcia szybkich i niezbędnych działań w tym zakresie. Trzeba tłumaczyć społeczeństwu, jak katastrofalny jest stan przyrody nadrzecznej. Wystarczy sobie np. uświadomić, że z każdych dziesięciu kręgowców, związanych z rzekami, zostały obecnie zaledwie dwa. Człowiek może chronić przyrodę, ale musi mieć odpowiednie narzędzia. Dlatego Przemek, posiłkując się wnioskami z Państwowej Rady Ochrony Przyrody, zwraca uwagę na jedno z najważniejszych zagrożeń dla polskiej przyrody: niewłaściwe zarządzanie rzekami. To efekt zarówno niezrozumienia rzeczywistych potrzeb ekologicznych, jak również urzędniczego oporu w realizowaniu celów bardzo szkodliwych dla przyrody. Na szczęście są też przykłady dobrej współpracy obrońców przyrody z urzędami. Dzięki niej można prawdziwie dbać o rzeki, bez niszczenia ekosystemów. W tym odcinku podcastu poznacie właśnie przykłady dobrej współpracy urzędników, ekologów i instytucji przy projektach ratowania przyrody. To na przykład odsuwanie wałów dalej od rzeki. Ale jest też o przeszkodach administracyjnych, prawnych oraz tych tkwiących w mentalności, które wciąż uniemożliwiają sprawne działanie na rzecz ochrony polskich wód. Krytyczna ocena działań urzędniczych wynika również z tego, że po katastrofie ekologicznej na Odrze żadna z instytucji państwowych nie zaproponowała rozmów, do których przystąpiliby wspólnie inżynierowie, ekolodzy, urzędnicy, przedstawiciele organizacji przyrodniczych. Tylko podczas takiej burzy mózgów można by wypracować właściwe standardy ochrony. Taki okrągły stół dla polskiej przyrody wydaje się być konieczny, ale do tego jest potrzebna wola polityczna rządzących. Nasz rozmówca ujawnia również ile polskich rzek jest trwale przekształconych i uszkodzonych. Tłumaczy jakie działania naprawcze dla rzek można podjąć od razu, a jakie wymagają długofalowego wsparcia. Z najnowszego odcinka dowiecie się też, jak złożony ekosystem rzeczny nas otacza i jaki to ma na nas wpływ. Zapraszamy!
więcej +S1 E12 Magda Bobryk — Dom i rytm życia na 515 km Odry
Magda Bobryk — urodziła się nad Odrą, na 515 km drogi wodnej, w Krośnie Odrzańskim. Absolwentka zarządzania projektowaniem. Jest niezależnym ekspertem branży turystycznej, zajmuje się doradztwem w tworzeniu innowacyjnych produktów i usług. Często pomaga wypłynąć marce na szerokie wody.
W pracy skleja potencjały i talenty ludzi znając siłę interdyscyplinarnych zespołów. Popularyzuje post-turystykę. Jest przewodnikiem po Islandii. Na spotkania z żywiołami wyspy zabiera ze sobą zawsze tylko jedną osobę. Pod mruczącym wulkanem lub w otuleniu odrzańskich żurawich klangorów, tworzy wybuchowe koncepty kreatywne – dla organizacji, dla inwestorów, miast z zabytkami i rzekami. Rzekami, które są często traktowane jak niczyje lub nieważne, zapomniane przez mieszkańców, dlatego Magda opiekuję się nimi w ramach Stowarzyszenia 515, które założyła w 2019 r. z Mamą, Siostrą i Przyjaciółmi. Życie „z „i „nad” rzeką, stanowi fundament działania Stowarzyszenia 515, organizacji, która przed skażeniem Odry budowała mapę turystyczną rzeki a po skażeniu, koncentruje się na monitoringu oraz żywej edukacji. Najnowszy edukacyjny projekt „POD PRĄD czyli eksperymenty dźwiękowo – przyrodnicze” realizuje we współpracy z Islandią.
Gościem kolejnego odcinka jest Magda Bobryk – społecznik, ekspert turystyczny. Magda opowiada o rzece z perspektywy kogoś, kto się nad rzeką urodził, wychował i ciągle mieszka w jej pobliżu. Rytm takiego życia w pewien sposób porządkuje aktywność zwierząt i ptaków, które też związały swoje życie z rzeką. Ten rytm wyznacza też poziom wody. Niska odkrywa swoje tajemnice, wysoka czasem budzi podziw, a bywa że i niepokój.
W barwnej opowieści Magda zachęca do rzeczywistego kontaktu z rzeką. Do rzeki trzeba się odwrócić twarzą, trzeba do niej podejść a nie tylko obserwować ją z daleka. Do tego przekonuje ludzi z jej sąsiedztwa. Ale też zbiera informacje o tym, jak się żyje ludziom znad innych odcinków Odry, znad Wisły i innych rzek, jakie mają wspomnienia, czym dla nich jest rzeka.
W tym odcinku rozmawiamy też o tym, jak rzetelnie informować o dobrych praktykach ochrony rzek i jak je bronić przed betonowaniem. Oraz o tym, jak katastrofa ekologiczna na Odrze jeszcze bardziej odwróciła niektórych ludzi od rzeki.
Magda, zakochana nie tylko w Odrze ale też w Islandii, opowiada o doświadczeniach zebranych podczas wizyt na tej wyspie, w tym o rozsądnie prowadzonych tam inwestycjach, które nie szkodzą naturze.
Słuchacze dowiedzą się ponadto z opowieści Magdy czym są „odranocki” i „zatrury” oraz czym się zajmuje Stowarzyszenie 515.
Zachęcamy do odsłuchania.
S1 E11 Cecylia Malik — Siostra rzeka o rzekach
Cecylia Malik — Artystka wizualna i aktywistka ekologiczna. Autorka wielu projektów artystycznych, do ważniejszych należą „365 Drzew” i „6 rzek”. Współtwórczyni „Modraszek Kolektyw” – akcji w obronie Krakowskiego Zakrzówka przed zabudową, oraz cyklicznej imprezy na Wiśle „Wodna Masa Krytyczna”. W 2017 zainicjowała akcję „Matki Polki na wyrębie” przeciwko ustawie LEX Szyszko. Należy do Koalicji Ratujmy Rzeki. Jest autorką i liderką ogólnopolskiej kampanii społecznej „Siostry Rzeki”. Laureatka wielu nagród m.in. Człowieka Polskiej Ekologii za rok 2017 i Nagrody Katarzyny Kobro za 2018 rok.
więcej +Gościem podcastu jest Siostra Rzeka Cecylia Malik – artystka aktywnie działająca w ochronie przyrody.
Cecylia z pasją opowiada, jak jeden protest zrodził w niej potrzebę aktywnego działania na rzecz polskich rzek i co trzeba robić, by rzeki zostały wysłuchane przez człowieka. A mają tyle do powiedzenia. Chcą np. wykrzyczeć człowiekowi, że wiele z nich uwięził w wybetonowanych kanałach zamiast pozwolić im płynąć zgodnie z naturą.
Nasza rozmówczyni ma głowę pełną pomysłów do zachęcania nas, byśmy wreszcie zauważyli rzeki i kłopoty, jakie sprawia im człowiek. Zdaniem Cecylii nie ma szans na pomoc w tej sprawie ze strony większości urzędników i polityków. Na szczęście są artyści i ich happeningi, zawiązują się organizacje jak Koalicja Ratujmy Rzeki czy Siostry Rzeki. To dzięki ich wyjątkowym inicjatywom coraz głośniej słychać krzyk rzek.
Siostrze Rzece szczególnie bliska jest Wisła i małe rzeczki wpadające w Krakowie do królowej naszych rzek. Jej zdaniem należy rozebrać zaporę we Włocławku i nie wolno dopuścić do budowy zapory w Sierzewie. Trzeba też uniemożliwić rozbudowę – niszczącej środowisko – drogi wodnej E40. Bo najważniejsze w jej filozofii jest to, by żeglugę dostosować do rzeki a nie na odwrót.
Cecylia dzieli się w rozmowie też swoim marzeniem: wykąpać się w mieście w czystej rzece, bez obaw, z przyjemnością.
Zapraszamy do wysłuchania podcastu.
S1 E10 Piotr Bednarek – Zdrowe rzeki to Wolne rzeki
Piotr Bednarek – to hydrolog i przyrodnik w jednej osobie. Jest doktorantem w Zakładzie Hydrologii Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz prezesem Podkarpackiego Towarzystwa Przyrodników Wolne Rzeki. Od 2016 r. prowadzi w mediach społecznościowych profil Wolne Rzeki w celu popularyzacji wiedzy o rzekach i promowaniu nowoczesnej gospodarki wodnej. Pasjonuje się fotografią, ornitologią, dzikimi rzekami i bagnami.
więcej +Gościem kolejnego odcinka jest Piotr Bednarek – hydrolog, przyrodnik, fotograf, baczny obserwator przyrody, w szczególności rzek. Opowiada jak wyglądają duże polskie rzeki, jak bardzo są one unikatowe w skali europejskiej, mimo wielu przekształceń, dokonanych przez człowieka.
Z tej rozmowy dowiecie się, dlaczego ciągle w wielu urzędniczych głowach pokutuje myślenie tylko i wyłącznie o ujarzmianiu rzek zamiast o ich renaturyzacji. Usłyszycie jak zapory czy inne budowle wodne zaburzają procesy formowania się rzeki i inne procesy rzeczne, w tym bodaj najbardziej znany, czyli wędrówkę ryb.
Według Piotra rzeki powinny płynąć tak, jak im się to podoba. Do tego czasem potrzebne są duże zmiany na poziomie legislacyjnym, ale czasem wystarczy tylko odpowiednia współpraca administracyjna. Piotr opowiada o tym jak skomplikowany jest np. proces załatwiania zgody na wyburzenie jednego betonowego progu rzecznego, który od dawna nie pełni już żadnej przemysłowej funkcji i jest tylko nieprzekraczalną barierą dla rzecznych organizmów.
Gość tego odcinka od lat prowadzi rozmaite pomiary w polskich rzekach i ma wręcz encyklopedyczną wiedzę o nich. Opowiada na przykład, jaka była najwyższa temperatura wody odnotowana w Wiśle w 2022 roku i zaznacza, że sumaryczna długość rowów w Polsce jest trzykrotnie większa niż naturalnych rzek. Piotr jako kolejny gość podcastu Zdrowa rzeka podkreśla jakie funkcje tracą naturalne rzeki przez to, że zostały uregulowane a ich bieg został skrócony. Jak bardzo jest ważne dla rzeki, np. w procesie samooczyszczenia, by płynęła swobodnie, a nie kanałem, który przygotował dla niej człowiek.
Zachęcamy do odsłuchania podcastu, a także do śledzenia Piotra na kanale Wolne Rzeki na YouTube.
S1 E09 Robert Czerniawski – Rzeka to nie tylko „odcinek wody płynącej dłuższy niż szerszy”
Robert Czerniawski jest ekologiem wód płynących, hydrobiologiem. Swoją pracę łączy z zainteresowaniami i pasją. Piastuje funkcje Dyrektora Instytutu Biologii Uniwersytetu Szczecińskiego i Kierownika Katedry Hydrobiologii Uniwersytetu Szczecińskiego
Był koordynatorem i wykonawcą wielu projektów dotyczących ochrony wód płynących przed zagrożeniami antropogenicznymi, skupiony głównie na rzekach zachodniopomorskich. Prowadzi badania na temat wpływu przekształceń koryta i zlewni małych rzek w Polsce i w Europie. Jest współwykonawcą badań stanu ekologicznego i fizycznochemicznego wód środkowej i dolnej Odry. Był członkiem grupy sterującej projektu Life+Drawa, nadzorującym wpływ prac renaturyzacyjnych na stan ekologiczny cieków.
Koordynuje pracami zespołu eksperckiego do spraw działań ratunkowych w związku z katastrofą ekologiczną na rzece Odrze, działającego przy Urzędzie Marszałkowskim Województwa Zachodniopomorskiego. Jest członkiem zespołu ds. zarybiania wód rybami dwuśrodowiskowymi przy Ministrze Rolnictwa i rozwoju Wsi, Przewodniczącym Rady Naukowej Drawieńskiego Parku Narodowego oraz Przewodniczącym Rady Ochrony Przyrody przy Regionalnym Dyrektorze Ochrony Środowiska w Szczecinie.
Robert jest organizatorem cyklicznej konferencji naukowej Funkcjonowanie i ochrona wód płynących – PotamON.
więcej +Gościem kolejnego odcinka jest prof. Robert Czerniawski – ekolog, hydrobiolog, nauczyciel akademicki zaangażowany w projekty ochrony rzeki i ich zlewni w Polsce, ale także w Europie i Afryce.
Robert z pasją opowiada o sposobach ochrony przyrody, o kryterium jakości wód, o wadze zróżnicowania biologicznego – tak w skali makro jak i mikrofauny – podkreślając, że rzeka to nie tylko ryby.
Przekonuje, że polska nauka, mimo systemowego niedofinansowania, nie ma się czego wstydzić. Wspomina o konferencji PotamON, stanowiącej ważny punkt na mapie porozumienia i zrozumienia osób zajmujących się wodą w Polsce, w tym administrowaniem wody i badaniami naukowymi wód płynących. Opowiada też, jak zakończyła się akcja „drugie Mazury” i o społecznych inicjatywach, które są w stanie blokować szkodliwe i nieodwracalne zmiany w cennych przyrodniczo regionach.
Nasz gość wyjaśnia, jakie są zagrożenia i kłopoty przy współpracy administracyjno-proceduralnej, związanej z ochroną wód. Jakie są deficyty w jakości zarządzania środowiskowego i stosownej legislacji oraz jak to przeszkadza w ochronie przyrody. Zwraca też uwagę na pojawiające się problemy niezbyt eksperckiej narracji niektórych zarządców instytucji, która utrudnia wypracowanie kompromisowych rozwiązań. Bez nich ciężko się skupić na merytorycznych kryteriach rozwiązywania ważnych zagadnień. Krótko mówiąc nie da się np. zrobić renaturyzacji zza biurka.
Robert tłumaczy, jak zapobiegać katastrofie ekologicznej, ale też nie ukrywa, że istnieje ryzyko kolejnej odsłony dramatu na Odrze, tym razem w okolicy Szczecina. Z jego ust dowiemy się też, dlaczego Odra nie jest „rzeką nadzwyczajną”, a po prostu rzeką.
Zapraszamy do odsłuchania kolejnego odcinka.
S1 E08 Maciej Humiczewski – Dogadacie się, ja płynę dalej
Maciej Humiczewski jest absolwentem Politechniki Szczecińskiej (Budownictwo wodne) i Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie (Melioracje wodne).
Zajmował się zarządzaniem zasobami wodnymi i inwestycjami z sektora melioracji i gospodarki wodnej oraz pozyskiwaniem środków zewnętrznych na realizację przedsięwzięć z zakresu ochrony przeciwpowodziowej, ochrony środowiska (m.in. kierownik techniczny w dwóch projektach Life+, polegających m.in. na budowie przepławek dla ryb).
Od 2018 r. współtworzy firmę Komes Water Sp. z o.o., zajmującą się doradztwem i projektowaniem w branży hydrotechnicznej, ze szczególnym naciskiem na ochronę środowiska wodnego i renaturyzację ekosystemów wodnych.
Od lat specjalizuje się w działaniach na rzecz ochrony środowiska wodnego, pracując zarówno po stronie sektora publicznego jak i obecnie zarządzając biurem projektowym o specyfice hydrotechnicznej. Działalność firmy kieruje w pierwszej kolejności na ochronę zasobów wodnych.
Autor projektów z zakresu renaturyzacji i poprawy stanu ekologicznego wód, a także setek operatów wodnoprawnych i innych opracowań z zakresu gospodarki wodnej.
Prowadził zajęcia dydaktyczne na ZUT w Szczecinie w ramach studiów podyplomowych melioracyjnych, przeprowadził też wiele szkoleń z zakresu zastosowania ustawy prawo wodne w praktyce. Współtwórca grupy Eksperci dla Odry, działającej społecznie, w kierunku ochrony i wsparcia procesów odbudowy lub zabezpieczenia na przyszłość rzeki Odry po katastrofie.
Gościem odcinka jest Maciej Humiczewski – ekspert z zakresu inżynierii wodnej i środowiska, który wiedzę i doświadczenie zdobywał najpierw jako urzędnik, potem jako przedsiębiorca.
Maciej opowiada o korelacji niektórych działań z różnymi dokumentami planistycznymi, o problemach praktycznych związanych z projektowaniem obiektów wodnych, o drodze do uzyskania pozwoleń wodnoprawnych – czyli najważniejszego dokumentu, jeśli chcemy cokolwiek robić na rzece. Nie pomaga w tym mała elastyczność ustawowa, która wydłuża niepotrzebnie procesy projektowe i wiąże ręce urzędnikom. Dlatego tak ważna jest współpraca między projektantami, przedsiębiorstwami, urzędami czy NGO’sami.
Ekspert poświęca w rozmowie sporo miejsca renaturyzacji. Wskazuje, że nie ma jednego rozwiązania, które by się uniwersalnie sprawdzało w każdej sytuacji. Potrzebne są rzetelne analizy i ekspertyzy, dostosowujące rozwiązania do konkretnego obszarów i możliwości.
Jako przykład mądrych i wieloaspektowych działań wskazuje na aktualnie realizowany projekt LIFE w Kampinoskim Parku Narodowego, który służy naturze i jednocześnie szanuje interes i bezpieczeństwo mieszkańców. Maciej tłumaczy właśnie na przykładzie Kampinosu, jak w praktyce, przy wykorzystaniu ekspertyz i obliczeń można naprawiać przekształcenia na mokradłach.
Nasz gość, pytany o to, jak dbać o zdrowie rzeki przypomina, że na rzekę trzeba patrzeć szeroko, z perspektywy całej zlewni, która – w przypadku dużej rzeki – ma powierzchnię wielu tysięcy kilometrów kwadratowych. I trzeba o nią dbać, by trwale zasilać w odpowiedni sposób rzeki. Bo nadmierny drenaż zlewni niesie ze sobą złe konsekwencje.
W tym odcinku rozmawiamy też o tym, co zrobić ze starymi rozwiązaniami hydrotechnicznymi. Maciej odżegnuje się od ich masowej krytyki, zauważając, że one mogły być dobre na czasy, kiedy były projektowane. Dziś, uwzględniając nową wiedzę i okoliczności oraz możliwości finansowe, należy poprawiać to, co jest możliwe, a nie wszystko „jak leci”.
Maciej jest zwolennikiem naprawiania ekosystemów rzecznych i dostosowywania rozwiązań do zmieniających się okoliczności, a nie tylko samego „naprawienia” rzek. Sprzeciwia się radykalizmowi w działaniach czy to ekologicznych czy inżynierskich. Uważa, że można wypracować złoty środek i akceptowalne dla wszystkich rozwiązania.
Nie potępia też idei budowania zbiorników retencyjnych kiedy analizy wskazują, że nie ma rozwiązań alternatywnych. Ale protestuje przeciwko twierdzeniom, że budowanie zbiorników jest kluczem do retencjonowania wody.
Zapraszamy do odsłuchania rozmowy z Maciejem.
S1 E07 Ewa Leś – Kiedy mówisz rzeka, to ja słyszę Odra
Ewa Leś – biolożka związana od urodzenia z dorzeczem rzeki Odry. Zawodowo praktycznie od zawsze funkcjonująca na styku wód i społeczeństwa. Zdecydowana aby współdziałać międzysektorowo na rzecz ochrony rzek, ponieważ taka jest realna potrzeba i konieczność, dla rzek i dla nas, społeczeństwa. Ciekawią ją rzeki transgraniczne – do nich należy także Odra, rzeka trzech krajów. Współinicjatorka i koordynatorka 'Wodnego Okrągłego Stołu. Partnerstwa na rzecz społeczeństwa i przyrody’, w ramach którego, we współpracy z Ministerstwem Środowiska, w latach 2009-2011 prowadzono seminaria dot. polityki przeciwpowodziowej i gospodarowania wodami w Polsce.
Współzałożycielka Koalicji Ratujmy Rzeki, założycielka autorskiego Uniwersytetu Rzecznego (River University), obserwatorka prac Międzynarodowej Komisji Ochrony Odry Przed Zanieczyszczeniem. Doceniona poprzez nominację do programu SHE SAYS (ona mówi) wspierającego kobiety zmieniające świat i przedsiębiorczynie społeczne.
Gościem kolejnego odcinka podcastu jest Ewa Leś – biolożka znad Odry, oddana działaniom na rzecz tej rzeki. Ewa związana jest z szeregiem organizacji pozarządowych – m.in. z Koalicją Ratujmy Rzeki czy Koalicją Czysty Bałtyk (Coalition Clean Baltic), z którą organizuje coroczne obrady w ramach wydarzenia River University.
Tyle o Ewie, tymczasem bieg tego odcinka rozpoczynamy od tajemniczej herpetofauny, związanej ze środowiskiem wodno-lądowym, a kończymy na… odrzańskiej poezji.
Ewa opowiada o rzekach, także transgranicznych oraz o wyzwaniach, jakie stoją przed tymi, którzy nimi zarządzają. Z odcinka dowiecie się, jak Polskie rzeki wypadają na tle rzek europejskich po przeanalizowaniu planów gospodarowania wodami w różnych europejskich dorzeczach, jakie działania najbardziej zanieczyszczają rzeki czy też ile ostatnio odkryto nielegalnych zrzutów ścieków do Odry.
Ewa zwraca uwagę na to, jak istotne jest odpowiednie myślenia o rzece w kontekście jej ochrony. Czy traktujemy ją wyłącznie jako fragment, który znamy, czy też widzimy ją całą – od źródeł do ujścia. Opowiada, jakie organizacje, w tym pozarządowe, działają na rzecz ochrony rzek, w myśl hasła, że „rzeki powinny nas łączyć” i co zrobić, by te rzeki nas nie dzieliły.
W kontekście planów rozwoju wielkogabarytowej żeglugi rzecznej Ewa wskazuje, jak istotne jest dostosowanie ich do możliwości i specyfiki rzek.
A na końcu, inaczej niż w poprzednich rozmowach, opowieść o rzece ustępuje miejsca poezji. Takie cuda tylko w podcaście „Zdrowa rzeka”.
Zapraszamy do wysłuchania rozmowy z Ewą Leś.
S1 E06 Wiktor Kotowski – Usłyszelibyśmy jej płacz
Wiktor Kotowski to biolog-ekolog zajmujący się funkcjonowaniem ekosystemów bagiennych oraz naukowymi podstawami ich ochrony – zwłaszcza w kontekście ograniczania zmiany klimatu i adaptacji do niej. Autor kilkudziesięciu publikacji naukowych i koordynator projektów badawczych. Pracował jako naukowiec na uniwersytetach w Holandii i Belgii, w grupach badawczych zajmujących się odtwarzaniem zdegradowanych ekosystemów. Od kilkunastu lat związany z Uniwersytem Warszawskim, gdzie koordynje prace grupy badawczej ds. ekologii mokradeł, a także prowadzi wykłady na temat ekologii roślinności, globalnych zmian środowiska oraz relacji człowieka z przyrodą. Współautor wydanego przez UW otwartego e-podręcznika „Klimatyczne ABC”. Od lat angażuje się społecznie w ochronę obszarów podmokłych – m.in. poprzez działalność w Centrum Ochrony Mokradeł, a także europejskiej organizacji Wetlands International, Międzynarodowej Grupie Ochrony Bagien (International Mire Conservation Group), czy członkostwo w Radzie Naukowej Biebrzańskiego Parku Narodowego. Od kilkunastu lat zaangażowany też w popularyzację ekologii w mediach. Jest przekonany, że uniknięcie katastrofalnych dla człowieka i biosfery zmian środowiska wymaga systemowej transformacji społecznej i politycznej, dlatego aktywnie wspiera działalność ruchów aktywistycznych domagających się takich zmian. Prywatnie miłośnik prostego życia blisko natury.
więcej +Gościem kolejnego odcinka podcastu jest dr hab. Wiktor Kotowski – naukowiec, ekolog, pasjonat bez reszty wciągnięty w temat bagien i rzek. Wiktor, jako popularyzator wiedzy o mokradłach, opowiada jak szerokie jest to pojęcie i jak niebywale istotną funkcję pełnią one od tysięcy lat w środowisku. To np. ochrona klimatu, wpływ na obieg wody w przyrodzie, czy usuwanie zanieczyszczeń z wód spływających z terenów rolniczych.
Wpisując się w temat podcastu Wiktor skupia się na problematyce obszarów podmokłych (w tym torfowisk i terenów zalewowych rzek), które – powiązane z rzeką – funkcjonują jak jeden organizm. Z podcastu dowiecie się do czego pierwotnie wykorzystywano torf i jak szkodliwe może być używanie go jako materiału na opał. Czym jest paludikultura i jaka może być jej rola w odzyskaniu utraconych terenów bagiennych. Jakie skutki wiążą się z melioracją torfowisk i jak krótkowzroczne jest osuszanie bagien pod uprawę roślin i działalność rolniczą. Wiktor wyjaśnia zależności i interakcje ekosystemowe wynikające z roli bagien (czyli naturalnie uwodnionych torfowisk) uświadamiając złożoność i wagę procesów – tak dla przyrody, jak i dla człowieka.
Wiktor zaznacza, że bez wsparcia administracji państwowej nie da się szybko i na dużą skalę poprawić stanu środowiska ekosystemów mokradłowych. Bo najważniejsze w tym procesie jest zaprzestanie osuszania torfowisk. A tego w wielu przypadkach nie da się zrobić bez zamiany czy wykupu gruntu od rolników, którzy dziś gospodarują na łąkach powstałych po osuszeniu torfowisk. Gość podcastu mówi o istotnych korzyściach ekologicznych i finansowych jakie wynikają z nawadniania torfowisk, również w kontekście kryzysu energetycznego, przypominając, że roślinność odtwarzanych bagien to także potencjalne źródło biopaliw.
Szczególne miejsce w rozmowie ma nieodległe od Warszawy bagno Całowanie. Wiktor opowiada m.in. o jego znaczeniu w historii stowarzyszenia Centrum Ochrony Mokradeł i o różnych znaczeniach słowa „cmok”, funkcjonującego jako skrót nazwy stowarzyszenia. Na końcu jest też szczególna i przejmująca odpowiedź na pytanie co rzeka mogłaby nam powiedzieć, gdyby umiała mówić.
Zapraszamy do wysłuchania rozmowy z Wiktorem Kotowskim. Prowadzący to spotkanie Robert Feluś nie ukrywał, że momentami chłonął tę opowieść z tzw. „rozdziawioną gębą”.
więcej +S1 E05 Paweł Pawlaczyk – Odpieprzcie się ode mnie (to mówiłam ja, Rzeka)
Paweł z wykształcenia leśnik specjalizujący się w zakresie ochrony przyrody i ekologii ekosystemów. Na co dzień związany z pozarządową organizacją ekologiczną – Klubem Przyrodników. Od ponad 30 lat aktywnie działa we wdrażaniu przedsięwzięć ochrony ekosystemów, w tym wodnych i torfowiskowych. Paweł posiada doświadczenie zdobyte w pracy w ciałach eksperckich w Polsce i w Unii Europejskiej. Brał udział w wielu pracach studialnych dotyczących wód, m. in. ustalaniu celów środowiskowych, opracowywaniu warunków korzystania z wód, opracowywaniu dobrych praktyk utrzymania wód, przygotowaniu Krajowego Programu Renaturyzacji Wód i redakcji podręcznika renaturyzacji czy strategicznych ocenach oddziaływania na środowisko. Prywatnie miłośnik kotów i leniuchowania.
więcej +Gościem kolejnego odcinka podcastu jest Paweł Pawlaczyk – przyrodnik i ekspert od wielu lat specjalizujący się w zakresie ochrony przyrody i ekologii ekosystemów (także wodnych).
Paweł, bez akademickiego „przynudzania”, barwnie opowiada o naturze problemów polskich rzek. Z błyskiem w oku wspomina początki tworzenia Drawieńskiego Parku Narodowego, jednego z kilku parków narodowych w Polsce, który został „zbudowany na rzece”. Potrafi wymalować słowami obrazek będący dowodem na to jak ważne dla rzeki jest pozostawienie w jej korycie martwych drzew.
Paweł tłumaczy jak istotna jest renaturyzacja rzek i jak pilna jest potrzeba wdrażania Krajowego programu renaturyzacji wód powierzchniowych i wytycznych w zakresie utrzymania rzek, zwłaszcza gdy blokującą to tamą bywa urzędnicza obstrukcja.
Podkreśla, że rzeki mają zdolność do samo naprawy i najważniejsza zasada w ich przypadku to – tak jak w medycynie – primum non nocere (z łac. „po pierwsze nie szkodzić”).
Z podcastu dowiecie się skąd brać pieniądze na renaturyzację? Czym są i dlaczego są ważne dobre praktyki utrzymania rzek? W jaki sposób przepisy unijne obligują nas do tego, żeby Odra i inne rzeki były zdrowe? Czy wdrożenie, nawet nie do końca idealnych, planów gospodarowania wodami poprawiłoby kondycję polskich rzek?
Zapraszamy do wysłuchania rozmowy z Pawłem Pawlaczykiem, który o sprawach skomplikowanych potrafi opowiedzieć swobodnym językiem doświadczonego storytellera.
S1 E04 Artur Furdyna – Nie ma zdrowej rzeki bez zdrowej zlewni
Artur jest ichtiologiem – specjalistą od ryb i ekologii wód. Po dziesięcioletniej przygodzie z rybołówstwem na morzach, Bałtyku i na Zalewie Szczecińskim spłynął na wody śródlądowe, aby zająć się rzekami. Od ponad dwudziestu lat zajmuje się ochroną i renaturyzacją ekosystemów rzecznych na Pomorzu Zachodnim. Jest także aktywnym działaczem społecznym, w tym przewodniczym Towarzystwa Przyjaciół Rzek Iny i Gowienicy, sprawował rolę koordynatora terenowego w projekcie LIFEDrawa.
Artur aktywnie działa nie tylko w zlewniach zachodniopomorskich rzek. Prowadzi forum ekologiczne „Wędkarski Świat”, współpracuje od lat z WWF Polska, Eko-Unią oraz licznymi stowarzyszeniami przyjaciół rzek. Swój czas poświęca na obserwowanie przyrody i jej fotografowanie, przewodnictwo w ramach wildlifewatchingu no i oczywiście wędkowanie.
Gościem kolejnego odcinka podcastu jest Artur Furdyna – ichtiolog specjalizujący się w ekologii wód, zaangażowany w ochronę i renaturyzację ekosystemów rzecznych, który przez zdecydowaną większość życia związany był z wodą. Ona go zajmuje na gruncie zawodowym, jak i prywatnym.
Artur to gawędziarz, który – odpowiadając na pytania – tak meandruje swoimi wypowiedziami aby odnosiły się one w jak najszerszym stopniu do problemów, przed jakimi stoją polskie rzeki. Opowiada jak można je wspomagać w odtwarzaniu bioróżnorodności i dlaczego rzeka, zakuta w wały, przecięta zaporami i nieustannie pogłębiana nie może być zdrowa. Odwołuje się do potrzeby zmiany modelu zarządzania wodami, które powinno być w rękach resortu ochrony środowiska. Jako kolejny z gości zwraca uwagę na potrzebę wdrażania Krajowego programu renaturyzacji wód powierzchniowych.
Artur wyjaśnia jak wędkarstwo czy imprezy masowe mogą szkodzić polskiej przyrodzie, w szczególności wodom powierzchniowym. Dlaczego, w odniesieniu do tegorocznej katastrofy ekologicznej na Odrze, samo zarybianie w rzeki nie przyniesie odpowiedniego rezultatu. W jaki sposób człowiek wpływa negatywnie na rzeki i czemu okresowe powodzie i zalania są ważnym elementem zdrowej rzeki.
Z podcastu dowiecie się też, czy da się policzyć wszystkie ryby w rzekach oraz czy mamy wystarczającą ilość wody, aby planować rozwój żeglugi śródlądowej. Na przykładzie opowieści o działaniach dokonanych w zlewni Drawy dowiecie się również o tym, że w Polsce znajduje się jedna z pierwszych elektrowni wodnych na świecie oraz jak skuteczniej pomóc rybom w pokonywaniu przeszkód na rzekach.
Zapraszamy do wysłuchania rozmowy z Arturem Furdyną.
S1 E03 Marek Elas – Rzeka jest zdrowa wtedy, kiedy jest ładna
Przyrodnik, aktywista, muzykant. Z wykształcenia leśnik, z praktyki ornitolog, z fascynacji człowiek rzek. Najbliżej mu do Wisły, na której spędził kilka lat życia badając ptaki lęgowe koryta rzeki. Po wodzie najbardziej lubi poruszać się kajakiem, chociaż nie robi tego z taką regularnością na jaką ma ochotę. Zajmuje się wszelkimi ciekawymi sprawami, tak, że na te nieciekawe, a konieczne, nieraz brakuje czasu.
więcej +Gościem kolejnego odcinka podcastu jest Marek Elas z Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków. To aktywista społeczny i przyrodniczy, ptasi pasjonat, orędownik dbania o zachowanie naturalności rzek, w szczególności Wisły.
Opowiada z pasją o pięknie dzikiej rzeki, o ciekawych gatunkach ptaków jakie można spotkać nad tą rzeką. Sieweczka rzeczna, brodziec piskliwy, czy ostrygojad. Słyszeliście o takich ptakach? Nasz gość snuje o nich piękną opowieść. Tłumaczy też, jak się liczy ptaki i dlaczego to jest ważne.
Ale życie tych ptaków to nie jest sielanka. Bo są ludzie, którzy w bezmyślny sposób niszczą gniazdujące ptasie kolonie. Usłyszycie o tym w tym odcinku podcastu.
Bo to człowiek jest największym zagrożeniem dla dzikiej przyrody. I jego pomysły na ujarzmienie rzek. Marek Elas opowiada o jednym z nich. To plan utworzenia drogi wodnej E40, która miałaby połączyć Morze Czarne z Bałtykiem. A przez to bezpowrotnie przekształcić wiele cennych przyrodniczo terenów.
Nasz gość wyjaśnia też, jak dbać o polskie rzeki tak, by przetrwały jako bezcenne przyrodnicze ekosystemy, by kolejne pokolenia mogły korzystać z nich i podziwiać ich piękno.
Zapraszamy do wysłuchania podcastu z Markiem Elasem.
S1 E02 Iwona Wagner – Rzeka i dolina to jedno
Iwona Wagner jest profesorem Uniwersytetu Łódzkiego, zajmuje się ekohydrologią, ekohydrologią miasta, błękitno-zieloną infrastrukturą i rozwiązaniami opartymi o przyrodę, zagospodarowaniem wód opadowych i adaptacją do zmian klimatu. Iwona piastuje rolę Sekretarza interdyscyplinarnego Zespołu Doradczego ds. Kryzysu Klimatycznego działającego przy Prezesie PAN i jest wieloletnim członkiem Rady Międzynarodowego Programu Hydrologicznego UNESCO (UNESCO IHP).
Iwona jako ekohydrolożka jest autorką międzynarodowych prac naukowych, podręczników i przewodników w swojej dziedzinie. Obecnie uczestniczy w realizacji projektów LIFE Radom, LIFE Pilica Basin. Jako jeden z celów na najbliższe lata stawia sobie wsparcie działań na rzecz zwiększenia skali renaturyzacji rzek w Polsce.
Prof. Iwona Wagner w kolejnym odcinku podcastu opowiada, czym jest ekohydrologia i dlaczego ekologia jest swoistą medycyną przyrody.
Tłumaczy, jak wiele złożonych i ważnych procesów, związanych z wodą, zachodzi nie tylko w rzece, ale też w dolinie rzecznej i całej zlewni oraz na czym polega współdziałanie rzeki z doliną.
W rozmowie poruszamy specyfikę Łodzi, z której wody spływają do dwóch dorzeczy – Wisły i Odry i w której płyną podziemne rzeki. Jest też o Zbiorniku Sulejowskim – jego pierwotnej funkcji i o tym, dlaczego stał się rajem dla sinic.
W podcaście nie brakuje odniesień do sytuacji z Odrą. Rozmawiamy m.in. o tym, czy ta rzeka jest w stanie funkcjonować dobrze jako droga wodna.
Prof. Wagner opowiada o działaniach sprzyjających odbudowie retencji, które nie wymagają wielkich nakładów finansowych a służą naturze i mieszkańcom, co w kontekście zmian klimatu wydaje się być kluczowym trendem adaptacyjnym.
Zapraszamy do odsłuchania, pamiętając, że rzeka to coś więcej niż tylko koryto!
S1 E01 Mateusz Grygoruk – Rzeka nie jest niewolnicą
Mateusz Grygoruk jest hydrologiem, profesorem w Katedrze Hydrologii, Meteorologii i Gospodarki Wodnej SGGW w Warszawie. Zajmuje się ilościową analizą procesów przepływu wody w krajobrazie oraz rolą rzek i mokradeł w środowisku oraz otoczeniu społecznym i gospodarczym. Badał rzeki i mokradła od północnej Norwegii po południową Polskę i od Syberii po Kanadę. Działacz organizacji pozarządowych, członek Państwowej Rady Ochrony Środowiska. W wolnym czasie wędkarz i muzyk. Większość wolnego czasu spędza na bagnach lub nad rzeką.
więcej +Gość pierwszego odcinka, prof. Mateusz Grygoruk mówi o wyzwaniach, jakie stoją przed osobami i organizacjami chroniącymi rzeki. O tym, jak ważne jest, by rzeka była zdrowa trzeba przekonywać wszystkich, a nie tylko rolników czy wędkarzy, którzy z rzekami mają najczęściej do czynienia. Potrzebna jest świadomość powagi sytuacji. Bez niej docenimy rzeki dopiero wtedy, gdy je stracimy. Dlatego wszyscy się musimy nauczyć, jak z rzek korzystać, ale ich nie wykorzystywać. Ekspert wspomina też o ważnej dacie. Już w 2027 roku Polska musi się wytłumaczyć przed Komisją Europejską co zrobiła, by poprawić stan wód. Nie ma czasu do stracenia. Prof. Grygoruk ma dar tłumaczenia trudnych spraw w lekki sposób, ale bez trywialności. Opowiada, ile jest wody na Ziemi, jak zabetonowane miasta przeszkadzają dbać o rzeki, o ryzyku powodziowym, do którego zwiększenia sami się przyczyniamy. Tłumaczy co zrobić, by jak najszybciej pomóc rzekom i nam wszystkim oraz czym jest renaturyzacja. Ujawnia w końcu, ile będzie kosztować naprawa tysięcy polskich rzek. Nie uwierzycie, gdy poznacie tę kwotę. Na jakie jeszcze pytania odpowiada gość pierwszego odcinka podcastu „Zdrowa rzeka”? Dlaczego katastrofy ekologiczne zmieniają środowisko w sposób trwały? Czy można pomóc Odrze? Ile znaczy dla nas rzeka? Zapraszamy do odsłuchania! W tej rozmowie nie ma lania wody!
więcej +Robert Feluś – Zwiastun
Dziennikarz, wykładowca SWPS. Kiedyś Dziennik Polski, Echo Krakowa, SE, Fakt, Forbes, Przegląd Sportowy, Onet Rano, WP i WP SportoweFakty, Wprost.
kontakt
Fundacja Hektary Dla Natury
ul. Kunickiego 5
30-134 Kraków
+48 789 351 000
biuro@hektarydlanatury.pl
HektaryDlaNatury.pl
KRS 0000849113
REGON 386498498
NIP 6772454514